Το Σάββατο του Λαζάρου από το πρωί , μία ομάδα 5-6 παιδιών, ηλικίας συνήθως από 5 έως 12 ετών, γειτονόπουλα και πάντα γνωστά μεταξύ τους, γυρνούσαν σ’ όλο το χωριό για να τραγουδήσουν και να ψάλουν τα «Ρουμάνια». Η διαδικασία ήταν απλή.
Τα παιδιά μπορεί να κρατούσαν ένα καλάθι, το οποίο είτε ήταν ντυμένο με χρωματιστά πανάκια είτε έβαζαν μέσα λουλούδια. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις, είτε τα χρωματιστά πανάκια είτε τα λουλούδια, τα έδιναν σε κάθε σπίτι που πήγαιναν για γούρι, για το καλό του σπιτιού. Επίσης, έλεγαν και κάποιες ευχές ανάλογα με την κατάσταση του κάθε σπιτιού. ‘Ελεγαν ευχές αν το σπίτι είχε έγκυο, ελεύθερους-ες, για το νοικοκύρη και ακόμα μπορούσαν να πούν ευχές για την εργασία που επαγγελόταν ο καθένας (γεωργός, βοσκός, κ.α.).
Τα «ρουμάνια»
Εκτός από το καλάθι με τα χρωματιστά πανάκια και τα λουλούδια, υπήρχαν ομάδες που κρατούσαν ένα ξύλο με κλαδάκια φουντωτό, ντυμένο με χρωματιστά πανάκια. Ακόμα και σ’ αυτήν την περίπτωση, τα παιδιά, πηγαίνοντας σε κάθε σπίτι, έδιναν από ένα πανάκι και έλεγαν τις κατάλληλες και ανάλογες ευχές. Φεύγοντας από κάθε σπίτι, έλεγαν «και του χρόνου να’ στε γεροί».
Το φιλοδώρημα και φυσικά το «αυγό» ήταν η επιδίωξη των παιδιών. Επίσης, μπορεί να τους έδιναν και διάφορα άλλα φιλοδωρήματα ,όπως χρήματα, ξηρούς καρπούς και φρούτα, αλλά η απαίτηση του αυγού ήταν αναγκαία, όπως εξάλλου παρατηρούμε στα δίστιχα που τραγουδούν. Γυρνούσαν σ’ όλα τα σπίτια του χωριού από το πρωί μέχρι το βράδυ ή όσο άντεχαν οι ομάδες.
Το καλάθι το κρατούσε ένας από την ομάδα ,ανεξαρτήτου ηλικίας, και πήγαινε αυτός μπροστά στην πόρτα για να πάρει το αυγό ή τα αυγά ή ό,τι άλλο τους έδιναν. Τα ρουμάνια άρχιζαν να εγκαταλείπονται στη δεκαετία του ’40, λίγο πρίν ή λίγο μετά την κατοχή του νησιού από τους Βουλγάρους.
Στίχοι
1) Ρουμάνια ρουμανίζουμε
για πέντε αυγά γυρίζουμε.
2) Δώστε μας πεντέξ’ αυγά
να τα φάμε ντ’λαμπριγιά.
3) Δώστε μας πεντέξ’ αυγά
και του χρόνου με υγειά.
ΡΟΥΜΑΝΙΑ-ΡΟΥΜΑΝΙΖΟΥΜΕ
(Κάλαντα Σ. Λαζάρου. στ. Θανάση Δεληγιάννη)
1) Ήρθη του βαγιού τα βάγια
και κατάλυση στα ψάργια
σήμερα είναι του Λαζάρου
και τσ’ γειτονίες θα πάρου.
2) Του χουργιού μι του Ρουμάνι
θα του κάνουμε σεργιάνι
από ένα κουρελάκι δίνουμε στην Σαμοθράκη.
3) Δώστ’ νοικουκυρές τ’ αυγά σας
να φκιστούμε για ντ’ υγεία σας
κι του χρόν χρόνια πολλά
ντ’ λαμπιργιά νάστι καλά.
4) Βγήκανε τα λατζαούδγια
να σας πούν πουλλά τραγούδγια
Ρουμάνι Ρουμανίζουμε
τσ’ γειτονίες γυρίζουμε.
5) Βγήκανε τα λατζούδγια
να μαζέψουνε αυγούδγια
δώστη μας αυγά βρασμένα
κι ας μην ένι κι βαμμένα.
6) Σήμερα είναι του Λαζάρου
ότι δώσητη θα πάρου
δώστη σύκα και καρύδγια
ή πραγούστγια κι απίδγια.
7) Βάλτε αυγά μες του καλάθι
κι ο καθένας σας ας μάθει
μπαίνει η Μεγάλη Βδομάδα
με κατάνυξη Ελλάδα.
8) Ήρθαμε για να σας δούμε
και τα κάλαντα να πούμε
πάρτε ένα κουρελάκι
έθιμο στη Σαμοθράκη.
9) Σήμερα του Ουσανά
θα σας πούμη Αψανα Πηγή
ΕΛΛΑΣ 