Γράφει ο Θοδωρής Κουγιουμτζής
Στις 17 Μαρτίου 1837 γεννιέται ο Κωνσταντίνος Βολανάκης. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα. Θεωρείται ο «πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας».
Ο Βολανάκης δεν ασχολήθηκε καθόλου με την προσωπογραφία ούτε με την ηθογραφία, αλλά αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στη θαλασσογραφία. Η σχέση του άλλωστε με το τοπίο και τη θάλασσα κρατούσε από τότε που ήταν παιδί.
Γεννημένος στο Ηράκλειο της Κρήτης, ο Βολανάκης ακολούθησε τον δρόμο του ελληνικού εξαστισμού.
Φοίτησε στο Ελληνικό Σχολείο Ερμούπολης Σύρου και πήρε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από τον σπουδαίο ζωγράφο, Ανδρέα Κριεζή.
Στη συνέχεια, ταξίδεψε και εργάστηκε στην Τεργέστη. Σε ηλικία 27 ετών γράφεται στη Βασιλική Ακαδημία των Τεχνών στο Μόναχο, όπου σπούδασε κοντά στον Καρλ φον Πιλότυ (Γερμανός ζωγράφος κοντά στον οποίο μαθήτευσαν μερικοί από τους σπουδαιότερους Έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα).
Η σημαντική εκθεσιακή του δραστηριότητα σημαδεύτηκε από πολλές επιτυχίες και διακρίσεις. Έλαβε μέρος στο διαγωνισμό που προκήρυξε το 1866 η αυστριακή κυβέρνηση, με θέμα την απεικόνιση της «Ναυμαχίας της Λίσσας». Ο πίνακας παρουσιάστηκε το 1868 στην Καλλιτεχνική Έκθεση της Βιέννης και αγοράστηκε από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ.
Συμμετείχε, επίσης, στις εκθέσεις της Καλλιτεχνικής Εταιρίας του Μονάχου κατά τα έτη 1868, 1869, 1872, 1873, 1877 και 1878. Το 1877, μάλιστα, το έργο του «Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ», το οποίο είχε εκτεθεί στο Λονδίνο, αγοράστηκε από το υπουργείο Ναυτικών της Αγγλίας.
Η πολυετής διαμονή του στη Γερμανία τον διαμορφώνει ως καλλιτέχνη και τον εκθέτει σε μια βεντάλια επιρροών από την ολλανδική σχολή που κατά κανόνα αποτελούσε δεξαμενή έμπνευσης για τους θαλασσογράφους του 19ου αιώνα ώς τον γερμανικό ρομαντισμό με τα έργα του Κάσπαρ Νταβίντ Φρίντριχ και τον γαλλικό 19ο αιώνα με τα έργα του Κλοντ Λορέν και του Γκιστάβ Κουρμπέ.
Το έργο του
Η θάλασσα, τα πλοία και τα λιμάνια ήταν η μόνιμη πηγή έμπνευσης του Βολανάκη. Μαζί με τον Θεόδωρο Βρυζάκη, τον Νικηφόρο Λύτρα, τον Νικόλαο Γύζη και τον Γεώργιο Ιακωβίδη, θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του ακαδημαϊκού ρεαλισμού, της λεγόμενης «Σχολής του Μονάχου».
Ωστόσο τα ιδιαιτέρως φωτεινά έργα του — όπως π.χ. το γνωστό «Πανηγύρι του Μονάχου» — δείχνουν κάποιες ιμπρεσιονιστικές τάσεις. Οι θαλασσογραφίες του κοσμούν τις επισημότερες αίθουσες της Αυστρίας και της Ελλάδας, ακόμη και του σταθμού του μετρό στον Πειραιά, ενώ κάποιοι άλλοι πίνακές του πωλήθηκαν σε διεθνείς δημοπρασίες σε πάρα πολύ υψηλές τιμές.
Ιστιοφόρα, ατμόπλοια, καΐκια και βάρκες, αποτυπωμένα με το προσωπικό του ύφος, σφραγίζουν τον γνώριμο ζωγραφικό του κόσμο.
Σύμφωνα με την επίσημη γραμμή της Ακαδημίας Μονάχου, τότε που σπούδαζε ο Βολανάκης, οι καθηγητές συνιστούσαν «αποφυγή της τοπιογραφίας, γιατί αποτελεί την παρακμή της ζωγραφικής» και ενασχόληση με την προσωπογραφία. Φαίνεται ότι ο Βολανάκης δεν είχε ταλέντο στην προσωπογραφία, όπως ο Γεώργιος Ιακωβίδης, ή ο Νικόλαος Γύζης. Έτσι προσπέρασε αυτή την απαγόρευση ενασχολούμενος με το αγαπημένο του θέμα, τη θαλασσογραφία.
Ένα από τα διάσημα έργα του Κωνσταντίνου Βολανάκη είναι «Η Πυρπόληση της Τουρκικής Ναυαρχίδας», εκτελεσμένο τουλάχιστον δύο φορές και «Πυρπόληση Τουρκικής Φρεγάτας». Παρόμοιο είναι και το έργο του «Η Πυρπόληση του Τουρκικού Δικρότου».
Η επιστροφή στην Ελλάδα και το άδοξο τέλος
Το 1883 ο καλλιτέχνης επιστρέφει στην Ελλάδα, εγκαθίσταται στον Πειραιά, διορίζεται καθηγητής στο Σχολείο των Τεχνών (μετέπειτα Σχολή Καλών Τεχνών) και το 1895 ιδρύει το Καλλιτεχνικό Σχολείο, όπου και διδάσκει. Το 1903, η όξυνση της κήλης από την οποία έπασχε, τον αναγκάζει να παραιτηθεί από τη Σχολή Καλών Τεχνών.
Οι οικονομικές δυσκολίες, το στενό περιβάλλον στην Ελλάδα της εποχής, όπου οι φιλότεχνοι ήταν ακόμη λίγοι και οι τιμές των έργων χαμηλές, θα επηρεάσουν την ποιότητα της ζωής του Βολανάκη και της πολυμελούς οικογένειάς του, οδηγώντας τον πράο καλλιτέχνη σε απόπειρα αυτοκτονίας.
Εμβληματική αλλά και τραγική μορφή, ο Βολανάκης θα πεθάνει το 1907, φτωχός. Έναν αιώνα αργότερα, και συγκεκριμένα το 2008, ο πίνακάς του «Η άφιξη του Καραϊσκάκη στο Φάληρο» θα πουληθεί σε δημοπρασία του οίκου Σόθμπις έναντι 1.970.000 ευρώ, τιμή ρεκόρ για έργο Έλληνα καλλιτέχνη. Είναι ο πίνακας που αφηγείται την άφιξη του Γεωργίου Καραϊσκάκη με τον στόλο του στο Φάληρο, για την απελευθέρωση της Αθήνας από την πολιορκία των Τούρκων.
Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης έμεινε στη συνείδηση όλων ως ένας ζωγράφος που εξέφρασε την ομορφιά και την πίστη στη ζωή όσο λίγοι δημιουργοί της εποχής του .
«Ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας»
O Κωνσταντίνος Βολανάκης «έστρεψε το βλέμμα του στην απόδοση της θάλασσας, σαν να αποζητούσε να αποκαλύψει τα μυστικά της, την αυθεντική αλήθεια που αντιστέκεται στην αδυσώπητη ροή του χρόνου και κερδίζει την αιωνιότητα». «Η ευκρίνεια, οι μεταβολές του φωτός, η πολύμορφη και διαφορετική απόδοση των σύννεφων, η φευγαλέα κίνηση του καπνού των φουγάρων αποτελούν γνώριμα στοιχεία του έργου του…
Η ζωγραφική του έχει προσωπικό ύφος, δύναμη παραστατικής ενάργειας, εύρος και αυθεντικότητα που ορίζει το καλλιτεχνικό του μέγεθος με τις ρεαλιστικές, αλλά και ρομαντικές-ποιητικές του αποτυπώσεις, εδραιώνοντας τη φήμη του ως «ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας». Πηγή
ΕΛΛΑΣ 